REGULAMIN CMENTARZA PARAFIALNEGO W ŚWILCZY
Cmentarz jest miejscem świętym
„CIAŁA ZMARŁYCH POWINNY BYĆ TRAKTOWANE Z SZACUNKIEM I MIŁOŚCIĄ WYPŁYWAJĄCĄ Z WIARY I NADZIEI ZMARTWYCHWSTANIA. GRZEBANIE ZMARŁYCH JEST UCZYNKIEM MIŁOSIERDZIA WZGLĘDEM CIAŁA”
(KKK 2300)
CMENTARZ POWIERZAMY SZCZEGÓLNEJ TROSCE OSOBOM PRZEBYWAJĄCYM NA JEGO TERENIE I PROSIMY O STOSOWANIE SIĘ DO PONIŻSZEGO REGULAMINU.
- Cmentarz jest własnością Parafii Rzymskokatolickiej w Świlczy.
- Osoby przebywające na terenie cmentarza obowiązane są do zachowania ciszy, porządku i czystości.
- Na terenie cmentarza zabrania się: picia alkoholu i przebywania w stanie nietrzeźwym, palenia papierosów, używania telefonów komórkowych, wprowadzania psów i innych zwierząt, jeżdżenia rowerami i pojazdami silnikowymi (wyłącznie za wiedzą i zgodą administracji cmentarza) z wyjątkiem wózków inwalidzkich, ustawiania ławek, płotków, itp. (bez uzgodnienia z administracją cmentarza), samowolnego sadzenia drzew i krzewów oraz ich niszczenia.
- Pielęgnowanie grobów należy do osób opiekujących się grobami. Uschłe kwiaty, wieńce, wypalone znicze składamy do pojemników do tego przeznaczonych.
- Pogrzeby odbywają się wyłącznie w dni powszednie.
- Miejsce pochówku uzgadnia się w Kancelarii Parafialnej.
- Prawo do miejsca pochówku uzyskuje się przez wniesienie opłaty w Kancelarii Parafialnej.
- Przygotowaniem miejsca pochówku zajmuje się osoba pełniąca funkcję grabarza lub firma specjalistyczna z branży pogrzebowej, która jednocześnie odpowiada za prawidłowe zabezpieczenie grobu.
- Wszelkie prace na terenie cmentarza (murowanie grobów, budowanie pomnika, ramki itp.) mogą być wykonywane po uregulowaniu spraw związanych z własnością miejsca pochówku i uzyskaniu pozwolenia w Kancelarii Parafialnej.
- Za cmentarz parafialny odpowiada Ks. Proboszcz tutejszej Parafii.
- Rodziny mają obowiązek oznaczyć groby bliskich odpowiednio trwałym napisem w formie tabliczek z nazwiskiem, imieniem i datą zgonu oraz uaktualniać zmiany danych dotyczących grobu.
- Parafia nie ponosi odpowiedzialności za powstałe szkody na terenie cmentarza na skutek zniszczenia, klęsk żywiołowych, kradzieży oraz spowodowane przez osoby trzecie.
WSZYSTKIE SPRAWY ZWIĄZANE Z POGRZEBEM NALEŻY UZGODNIĆ W KANCELARII PARAFIALNEJ
DZIEJE CMENTARZA W ŚWILCZY
1786 - 2021
Cmentarz parafialny w Świlczy jest bardzo starym miejscem grzebalnym.
Informacja o jego początku, zapiska z księgi metrykalnej, jasno wskazuje, że pierwszym pochowanym na nim parafianinem, w dniu 31 marca 1786 roku, był czteroletni chłopiec, Jan Wojnarowski ze Świlczy. Według zapiski cmentarz ten był wówczas „nowym cmentarzem polowym” (novo coemeterio campestri) – nowym w stosunku do starego, przykościelnego cmentarza i położonym poza obrębem zabudowy wiejskiej, czego wymagały ówczesne sanitarno-porządkowe przepisy władz austriackich. Do jego założenia zostało wytyczone około jednej morgi ziemi plebańskiej. Zarys cmentarza, pole przypominające prostokąt o bokach ok. 60 x 100 m, został podsypany wałem ziemi i obsadzony drzewami, głównie kasztanami. Plan sytuacyjny świleckiej nekropolii z powstałej przeszło pół wieku później mapy katastralnej (1849 r.) potwierdza taki stan rzeczy i jej wciąż jeszcze polowy charakter.
W takiej pierwotnej formie przetrwał cmentarz do schyłku lat 70. XX w. Latem 1977 roku ówczesny proboszcz parafii Świlcza, ks. Władysław Aszklar, przeprowadził wycinkę zagrażających nagrobkom 74 starych drzew oraz ogrodził cmentarz, poszerzając go równocześnie o 20 metrów w kierunku zachodnim.
Od 235 lat ta zacna nekropolia służy grzebaniu doczesnych szczątków zmarłych parafian. Liczbę pochówków można szacować na ponad 20 tysięcy. Wśród rzeszy pochowanych w tym miejscu gospodarzy tej ziemi było wiele wybitnych osobistości, które nadawały ton życiu poszczególnych wsi i całej parafii. Byli to przedstawiciele domów ziemiańskich: Skarbek-Borowscy ze Świlczy, Dąmbscy i Milewscy z Rudnej Wielkiej, Wyszkowscy, Krupniccy i Kirchnerowie z Woliczki – kolatorowie parafii świleckiej, których grobowce w większości ostały się do chwili obecnej.
Dużą stratą jest fakt, że nie przetrwały do naszych czasów nagrobki ostatnich szlacheckich posesorów świleckiego dworu – Józefy z Popielów Borowskiej (zm. w 1835 r.) i jej syna, Beniamina Skarbek Borowskiego (zm. w 1858 r.). Wśród spoczywających na tutejszym cmentarzu są także nauczyciele miejscowej szkoły – z rodzin Synowców i Błażewskich. Franciszek Synowiec (zm. w 1927 r.) i Wiktor Błażewski (zm. w 1975 r.) byli kierownikami szkoły w Świlczy i przez szereg lat 1. poł. XX wieku w decydujący sposób wpływali na życie wsi, inicjując wiele pożytecznych inicjatyw społecznych i mając niebagatelny pozytywny wkład w jej historię. Na świleckiej nekropolii spoczywają także księża – duszpasterze parafii. Wśród 14 kapłanów związanych swą pracą lub urodzeniem z parafią Świlcza są tu pochowani:
Księża proboszczowie: Paweł Nawrocki (zm. w 1818 r.), Ignacy Tyszkiewicz (zm. w 1821 r.), Andrzej Olko (zm. w 1866 r.), Wincenty Poznalski (zm. w 1875 r.), Juliusz Tranda – rektor seminarium przemyskiego (zm. w 1883 r.), Ignacy Węgrzynowski (zm. w 1914 r.), Józef Pączka (zm. w 1940 r.), Jan Ramocki (zm. w 1991 r.), Władysław Aszklar (zm. w 2013 r.);
Księża wikarzy: Honoriusz Galowicz (zm. w 1819 r.) i Leopold Niedzielski (zm. w 1857 r.);
Księża urodzeni w Świlczy: Józef Budowski (zm. w 1956 r.), Józef Lech (zm. w 1960 r.) i Walenty Jasionowski (zm. w 1974 r.).
Na uwagę zasługują liczne znajdujące się tu zabytki – pomniki i grobowce, jak klasycystyczny nagrobek kamienny Aleksandra Tałasiewicza w postaci postumentu z urną i trudną już do odczytania inskrypcją. Zachowała się także kaplica grobowa rodzin Krupnickich i Kirchnerów z początku XX w., rozległy grobowiec-krypta (o wymiarach 7,3 x 12,6 m) rodzin Dąmbskich i Milewskich, czy choćby osobliwy nagrobek starszego brata błogosławionego księdza Jana Balickiego, Józefa – „prawnika II roku”, tj. studenta wydziału prawa lwowskiego uniwersytetu. Znajdziemy tu też wiele innych pomników nagrobnych z piaskowca i wapienia pochodzących z końca XIX i początku XX wieku, pod którymi spoczywają zacni gospodarze parafii Świlcza, urzędnicy, ukochane dzieci i rodzice – ludzie, którzy oddali swą pracę, siły i życie tej ziemi. Tak cenna spuścizna stanowi dla nas wyzwanie – pragniemy ją zachować dla przyszłych pokoleń.
Artur Szary
©TPŚ (2021)
Fotografie ze zbiorów: B. Judkowiak, A. Kirchnera, J. Murjasa, S. Nowaka, A. Ptak, P. Styka, A. Szarego, J. Zduna
fotki opis:
1. Zapiska z 31 marca 1786 r. pochodząca z najstarszej zachowanej księgi metrykalnej parafii Świlcza, mówiąca o pierwszym pochówku na „nowym polowym cmentarzu”
2. Fragment mapy katastralnej Świlczy z 1849 r. przedstawiający kompleks zabudowań kościelno-plebańskich i cmentarz
3. Brama cmentarna. Stan z lat. 30. XX w.
4, 5, 6. Kaplica grobowa Św. Antoniego z kryptą rodzin Krupnickich i Kirchnerów. Stan z lat. 30 i 70./80. XX w.
7, 8, 9. Grobowiec rodzin Dąmbskich, Trzecieskich i Milewskich. Stan z lat 70./80. XX w.
10, 11, 12. Cmentarz w Świlczy przed wycięciem drzew. Stan z lat 70. XX w.
13. Świlecki cmentarz ogołocony z starodrzewu jesienią 1977 r.
14. Nagrobek Józefa z Lubrańca Dąmbskiego
15. Nagrobek ks. Ignacego Węgrzynowskiego
16. Nagrobek Aleksandra Tałasiewicza
17. Uroczysko przy tzw. Rudzieńskiej kościelnicy (drodze kościelnej). Domniemane miejsce lokalizacji cmentarza cholerycznego w Świlczy